Nieuw kunstwerkersstatuut wordt een feit

Iets meer dan een jaar nadat Vivaldi het startschot gaf voor het nooit eerder geziene overleg met de culturele sectoren via de werkgroep WITA, Working in the Arts, is er een akkoord bereikt over de hervorming van het kunstenaarsstatuut. Met veel dank aan de WITA werkgroep, en aan de Ministers Dermagne, Vandenbroucke en Clarinval en hun kabinetsmedewerkers. Hieronder de positieve punten en enkele aandachtspunten..

De wetteksten zullen komende vrijdag in eerste lezing in de ministerraad worden behandeld, en noch de Raad van State noch de Inspectie van Financiën lijken echte hinderpalen te zijn. "De hervorming van de sociale bescherming, de herziene en verhoogde uitkeringen, is voor september", bevestigt de minister van Arbeid Pierre-Yves Dermagne (PS), "daarna zullen de andere elementen van de hervorming geleidelijk aan worden opgevoerd: de installatie van de nieuwe Commissie zal iets meer tijd vergen. Maar het is de bedoeling om in het eerste kwartaal van 2023, uiterlijk op 31 maart, een volledig operationeel systeem te hebben."

GEVRAAGD EN BEKOMEN?
Samen met vele andere Federaties en experten, maakte Artists United deel uit van de WITA technische werkgroep. Een aantal zaken die werden besproken in de WITA worden nu gerealiseerd:

Inleidend
De toegang tot bescherming verloopt momenteel in twee fasen: een kunstenaar die jonger is dan 36 jaar moet 312 dagen bewijzen gedurende een periode van 21 maanden om toegang te krijgen tot een werkloosheidsuitkering. En om het ‘statuut van kunstenaar’ te verkrijgen, moet hij of zij 156 dagen werken gedurende een periode van 18 maanden, waarvan ten minste 104 dagen artistiek, technisch of ondersteunend werk.

Wij hebben ons al jaren verzet tegen deze tweetrapsraket en Artists United lanceerde al enkele jaren geleden samen met de Acteursgilde een alternatief plan, dat ze ook hadden voorgesteld aan het parlement. Een aantal punten hieruit worden nu gerealiseerd :-)

Met deze hervorming zal de kunstwerker in plaats van 312 (of zelfs 624 dagen voor oudere werknemers), slechts 156 dagen over een langere referteperiode van 24 maanden moeten aantonen (of 10.837,32 euro bruto). Alle dagen zullen in aanmerking worden genomen en RVA zal de aard van de prestaties niet langer controleren. Met andere woorden, alle aan socialezekerheidsbijdragen onderworpen vergoedingen zullen in aanmerking worden genomen, met inbegrip van diensten in verband met reclame of het geven van artistieke lessen. Met deze hervorming zullen ook technici en ondersteunende functies onder dit ‘statuut’ vallen.

1. Nieuw apart hoofdstuk in de werkloosheidsreglementering
Door in de werkloosheidsverordeningen een specifiek hoofdstuk XII voor kunstenaars op te nemen, wordt beoogd iets duidelijks en gecentraliseerds in een apart hoofdstuk onder te brengen. Wat de duidelijkheid, leesbaarheid en toegankelijkheid van de informatie en de regelgeving betreft, zal dit een belangrijk pluspunt voor de sector zijn. Bovendien zal de nieuwe Kunstwerk Commissie door de rol die zij zal spelen, voorkomen dat de RVA zich - zoals thans het geval is - zal uitspreken over het artistieke karakter van bepaalde prestaties. Het is de Kunstwerk Commissie die de scheidsrechter zal zijn.

2. Inclusiever
Deze hervorming is inclusief: de begunstigden van het statuut worden uitgebreid tot technici en ondersteunende functies, dus niet alleen tot kunstenaars.

3. Versoepeling van de voorwaarden in het luik werkloosheid
In plaats van 312 tot 624 (indien men ouder is dan 50 jaar) dagen zoals het momenteel is, worden de toegangsvoorwaarden versoepeld: 156 dagen werk (of 10.837,32 euro bruto taakloon) en een langere referteperiode, namelijk 24 maanden ipv 21 maand.

4. ALLE aan socialezekerheidsbijdragen onderworpen vergoedingen komen in aanmerking, met inbegrip van peri-artistieke activiteiten (bv. diensten in verband met reclame, een voice-over voor een reclamespot, enz.) en para-artistieke activiteiten (hoofdzakelijk het geven van dans-, theater- of zanglessen, enz.)

5. Langere referteperiode voor de verlenging
Het voorstel van de sector om rekening te houden met een periode van drie jaar werd aanvaard. Het zal nu nodig zijn om 78 dagen werk over 3 jaar aan te tonen.

6. GEEN ‘geschikt werk’ meer
Lees: geen ‘job van je leven’- aanbiedingen meer als heftruckchauffeur van VDAB of Actiris
Momenteel is de verlenging van het ‘statuut’ eigenlijk ook een tweetrapsraket: men moet 3 dagen bewijzen maar ook op elk moment aan VDAB of Actiris 156 dagen kunnen bewijzen want anders kan men verplicht worden tot het aanvaarden van niet-artistieke jobs (Het voorbeeld van job als heftruckchaffeur die werd aangeboden aan een musicus is voor alle duidelijkheid een echt gebeurd verhaal!)
Dat wordt anders: Wanneer de kunstwerker namelijk zijn ‘statuut’ verlengt, zal hij of zij automatisch genieten van een bescherming genieten tegen deze ‘gepast werk’ regeling.

7. Oudere werknemers
Voor werknemers die nu reeds onder het “statuut” vallen en die dit al 18 jaar hebben, worden de voorwaarden voor verlenging vereenvoudigd en versoepeld, aangezien zij zullen moeten aantonen dat zij gedurende drie jaar 39 dagen hebben gewerkt. Deze maatregel is in het bijzonder gericht op ‘oudere’ circusartiesten of dansers die fysiek niet in staat zijn gedurende lange perioden op te treden.

8. Zwangerschap
De overeenkomst voorziet in het in aanmerking nemen van perioden van ziekte, moederschap, adoptie en vaderschap: in deze gevallen worden de referentieperioden voor de toegang tot (of de vernieuwing van) het statuut verlengd met de duur van deze verloven - om deze werknemers niet te benadelen.
De bevoegde kabinetten zijn zelfs nog wat verder gegaan dan wat de WITA werkgroep vroeg, aangezien in geval van moederschap of adoptie tijdens de verlengingsperiode de voorwaarden voor verlenging worden verlaagd tot 39 dagen werk, aan te tonen over een periode van drie jaar.

9. De sector in de nieuwe Commissie
De commissie zal bestaan uit 18 leden, waarvan 50% vertegenwoordigers van de werknemers uit de kunstsector, d.w.z. 9 leden. Daarnaast zullen er drie vertegenwoordigers van de openbare socialezekerheidsinstellingen, drie vertegenwoordigers van de vakbonden en drie vertegenwoordigers van de werkgeversorganisaties zijn. Besluiten worden genomen met een meerderheid van 60% van de stemmen.

De Commissie zal een belangrijke rol spelen: Een specifiek register van alle prestaties opstellen, een visie hebben die rekening houdt met de realiteit op het terrein en die ook voorspelbaarheid biedt. En komen tot een ‘jurisprudentie’ om verschillende interpretaties tussen de Commissie en de RVA te voorkomen. Kortom, een van de belangrijke taken zal zijn om een vorm van openbare, bekende jurisprudentie voor alle werknemers in de sector tot stand te brengen.

10. Verhoging van wat men mag verdienen aan auteursrechten
9.072,96 per jaar wordt het bedrag uit auteursrechten dat kan worden gecombineerd met een werkloosheidsuitkering. Dat is een verdubbeling en zou de meeste problemen die zich vandaag stellen in de realiteit kunnen oplossen.

• NOG HEIKELE PUNTEN? JA!
  - Er wordt gesproken van een inkomensvoorwaarde voor het attest. Aan de kwalitatieve criteria is namelijk - en dit simpelweg wegens politieke koehandel (met excuses aan de koeien) - een financieel criterium toegevoegd als voorwaarde voor de ontvankelijkheid van de aanvraag om een attest te bekomen. Het attest zal men nodig hebben om toegang te hebben tot de specifieke regels in de werkloosheid, en voor de toegang tot 1Bis.
  - Voor het ‘basis-attest’: Vreemde catch 22 om te kunnen beginnen werken met een 1bis contract: Men moet namelijk eerst een inkomen aantonen (1000 euro) vooraleer men 1bis zal mogen gebruiken, maar men verbiedt te werken met 1bis en geld te verdienen tot men 1000 euro verdiend heeft ... Dit is ‘knap’ staaltje van ‘hogere politieke intelligentie’ veronderstellen we. (Het zou nochtans in het belang van de overheid zijn om alle aanvragers 1bis toe te staan, zolang het om een artistieke prestatie gaat, want dit zijn altijd extra inkomsten voor de sociale zekerheid).
  - Voor het ‘plus-attest’ dat toegang geeft tot de specifieke werkloosheidsregels is ook een inkomensvoorwaarde gekoppeld. Dit is in regelrechte tegenspraak met de WITA voorstellen. Men spreekt van 5.418,66 aan artistieke inkomsten over 24 maanden (ook mogelijk: 13.546,65 over 5 jaar) als het minimum om in aanmerking te komen voor een ‘plus-attest’ van kunstwerker dat het recht opent om de specifieke werkloosheidsuitkering aan te vragen.
  - Wat met de overgangsmaatregelen? Artists United vindt het logisch dat diegenen die nu het ‘statuut’ hebben, naadloos zouden kunnen overgaan in het nieuwe systeem en dus automatisch het attest zullen krijgen. TO BE CONTINUED dus:
  DE WITA werkgroep zal nog de gelegenheid hebben zich uit te spreken over de voorstellen en hier zullen we samen met de andere sectorfederaties én met input van alle kunstwerkers die dit wensen onze rol opnieuw kunnen spelen!
  Er komt dan nog een zogenaamde ‘tweede lezing’ van de teksten.

Ter info: CIJFERS EN BEDRAGEN

• 300 € artistieke inkomsten zonder tijdslimiet wordt het minimum voor een jonge kunstenaar aan het begin van zijn of haar carrière om een "starters-attest” te behalen.
• 1.000 artistieke inkomsten gedurende twee jaar: dit is het minimum om een basis attest als kunstwerker te kunnen aanvragen. Basis attest geeft bv. toegang tot het gebruik van 1bis contracten
• 5.418,66 aan artistieke inkomsten over 24 maanden (ook mogelijk: 13.546,65 over 5 jaar) is het minimum om in aanmerking te komen voor een attest van kunstwerker dat het recht opent om de specifieke werkloosheidsuitkering aan te vragen.
• Recht op werkloosheid als kunstwerker: 156 dagen werken gedurende 24 maanden
• Verlenging: 78 dagen werken over 36 maanden
• 1.507,74 bruto/maand: dit is het nieuwe minimumbedrag van de werkloosheidsuitkering voor samenwonende of alleenstaande werknemers in de kunstsector.
• 1.652,82 bruto/maand: dit is het minimumbedrag van de werkloosheidsuitkering voor werknemers in de kunstsector die gezinshoofd zijn.
• 9.072,96/jaar is het maximuminkomen uit auteursrechten dat kan worden gecombineerd met een werkloosheidsuitkering.

Meer info: www.artistsunited.be/nl/content/contact_us & info@artistsunited.be

Lees ook: https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2022/05/03/kunstwerkattest/