DJ kunstenaar? Soms...

Is een DJ nu plots sowieso een kunstenaar zoals sommigen swingend de wereld instuurden? Neen, die stelling is wat te simpel. Kàn een DJ kunstenaar zijn? Ja.
Daar is op zich niets nieuws aan. Alles hangt af van de feitelijkheden; Jaren geleden wonnen we al een rechtszaak waarbij de rechter stelde dat men niet naar de functietitel diende te kijken maar naar of wat die persoon deed al dan niet artistiek was. De Commissie zal een vragenlijst hanteren om de knoop door te hakken:

Commissie Kunstenaars
De onlangs toegelichte werkwijze van de Commissie Kunstenaars betreffende DJ’s vertrekt in wezen vanuit dit zelfde idee. Wanneer men als DJ een kunstenaarskaart (voor de KVR - kleine vergoedingsregeling) zal aanvragen, zal men een aantal vragen voorgeschoteld krijgen.
Met name vraag 4, 5, 6, 8 en 9 polsen uitdrukkelijk naar of er wel of niet een artistieke creatie of uitvoering in het spel is. Met andere woorden, dit zal niet altijd het geval zijn, maar het kan wel:

1. Met welk doel ben je beginnen dj’en?
2. Welke voorbereidingen/oefeningen/inspiraties gaan er vooraf aan jouw optredens of sets?
3. Welk materiaal (vinyl, digitaal via USB/laptop/controller/software) gebruik je om te dj’en en waarom die keuze?
4. Hoe breng je jouw muzikale identiteit naar voor?
5. Hoe manipuleer je de door jou gekozen nummers & muziekstukken en waarom?
6. Hoe bespeel je het publiek in de ruimte waar je optreedt en welke specifieke sfeer wil je daardoor bereiken?
7. Op welke verschillende platformen/podia heb je al opgetreden en waar wil je nog optreden?
8. Breng je dj-sets en bewerkingen ook naar de mensen via opnames of publicaties?
9. Verwerk je ook eigen creaties in jouw dj-set?

Is daarmee de kous af?
Niet helemaal. Zoals we kunnen lezen in een standaardwerk over onze sector (Hier tekenen!, Luc Gulinck, p. 411, 2019, Academia Press, Gent) :
“Hoe vaardig en invloedrijk bepaalde platenruiters ook mogen zijn, allen werken ze onmiskenbaar met bestaande, eerder gecomponeerde en vastgelegde muziek. En ook al gaan ze daar dan in hun mixen ingenieus mee om (al loopend, scratchend of beatmixend), juridisch gezien volstaat dat niet om een auteursrecht of een naburig recht te doen ontstaan. Hoe zou dat, zonder de toestemming van de betrokken auteurs, uitgevers en/of producenten (en, via die laatste, van de betrokken uitvoerders) ook kunnen?”.
En de auteur vervolgt: “Het is daarom onzinnig om dj’s zomaar het label ‘artiest’ op te kleven, louter op basis van hun activiteit als dj (dus afgezien van hun andere muzikale activiteiten als bijvoorbeeld uitvoerder of producer).”

Met andere woorden: zonder eigen, uniek creatie of uitvoering en wanneer men enkel en alleen een mix van muziek selecteert voor een zaal, hanteert men daarvoor werken, opnames en prestaties waaruit men in de auteursrechtelijke betekenis zonder de toestemming van de betrokken auteurs, uitgevers en producenten geen rechten kan ontlenen. DE HAMVRAAG is dan ook of men zonder die toestemming kan claimen een unieke creatie of uitvoering te leveren?

Wanneer men echter als DJ ‘soundscapes’ maakt, eigen beats en ritmes toevoegt, een eigen lijn of riff enz., dan is men eigenlijk zoals een componist die creaties maakt.
Voer voor juristen en vooral voor de Commissie Kunstenaars. Binnenkort wordt trouwens die Commissie hervormd - indien men de voorstellen uit de WITA werkgroep uitvoert. Het is de politiek die dient te beslissen over deze voorstellen, laten we dus hopen dat de evenwichtige voorstellen van de WITA werkgroep niet worden mismeesterd door de politieke beslissers. Meer nieuws daarover in een andere nieuwsblog.

Voordeel van de KVR: Je betaalt geen sociale lasten en belastingen.
Nadeel van de KVR: Je betaalt geen sociale lasten en belastingen... 
Met andere woorden:  Je bouwt er niets mee op, niet voor je pensioen en niet voor het kunstenaarsstatuut.