Auteursrecht, portretrecht (P)

CASE Portretrecht
Film over een vervangende leerkracht, gefilmd zonder toelating van betrokkene(n).

De film “De S…” (2006) werd gedraaid als project van een afstuderende filmmaker maar kreeg een heel ander leven toen deze film werd verkozen voor een festival.
Aldus werd deze film plots veelvuldig en publiek verspreid. Bij publiciteit voor deze film werd ook de afbeelding van een van de gefilmden veelvuldig gebruikt, hierna aangeduid als Dhr. X.
Dit alles zonder betrokkene(n) op de hoogte te brengen. Toen dit uiteindelijk ter kennis kwam aan een van de betrokkenen nam die contact op met ArtistsUnited.be.

Na het aanhoren van het verhaal en verzamelen van gegevens, dienden verschillende vragen bekeken te worden. Zaken die best door de maker van de film op voorhand waren afgetoetst.

  • Werd de toestemming gegeven door betrokkene(n) om de afbeeldingen van hen te mogen gebruiken? -> Neen
  • Werd betrokkene op de hoogte gebracht dat deze film zeer ruim publiek zou worden verspreid? -> Neen
  • Gaf betrokkene uitdrukkelijk en schriftelijk toestemming hiervoor? -> Neen
  • Werd deze film (voorafgaandelijk) getoond aan betrokkene(n)? -> Neen
  • Kon betrokkene(n) bij deze eventuele preview opmerkingen maken, bezwaren uiten tegen de wijze waarop een en ander werd in beeld werd gebracht en gemonteerd? -> Neen

We stelden dus vast dat er zonder overeenkomst gebruik gemaakt wordt van afbeeldingen van Dhr. X. Dit conflicteert met de vigerende regelgeving. Er is namelijk sprake van schending van het recht op afbeelding in geval van:

  • afbeelding van een persoon zonder toelating
  • gebruik van een toegelaten afbeelding voor niet‐toegestane doeleinden.

Onder gebruik moet worden verstaan: elke vorm van verspreiding of publicatie, al dan niet commercieel. De toestemming wordt in principe niet vermoed, maar moet uitdrukkelijk en voorafgaandelijk verkregen worden. Indien de persoon herkenbaar is of herkend kan worden, moet de toestemming voor afbeelding en gebruik duidelijk en ondubbelzinnig gegeven worden.
De toestemming en het gebruik dient bovendien duidelijk te worden omschreven (welke afbeeldingen en voor welk gebruik precies). Tegelijkertijd moet rekening gehouden worden met de bescherming van het privé‐leven.

In voorliggend geval werd er niet voldaan wordt aan deze zaken.
Pas in 2015 werd de afbeelding van Dhr. X her en der vervangen door een andere afbeelding. Het feit dat bepaalde afbeeldingen werden vervangen doet echter geen afbreuk aan de vaststelling dat de afbeelding van Dhr. X veelvuldig werd gebruikt zonder dat er een overeenkomst voorhanden was of is.
Er volgenden veelvuldigge contacten met de betrokkenen, school, inrichtende macht enz. Een van de vragen was uiteraard om onmiddellijk alle afbeeldingen van Dhr. x te verwijderen of laten verwijderen in connectie met de film.

De betrokken school antwoordde eveneens:
Wij hebben kennis genomen van uw brief en de geformuleerde problematiek. We hebben dit uitvoerig besproken en ter harte genomen.
Ondertussen zijn door de maker zelf al enkele eisen ingewilligd (het weghalen van foto op verschillende websites bv.)
De film heeft momenteel ook geen vooruitzichten meer op publieke vertoning.
Onderwijs en Opleiding is onze kernverantwoordelijkheid.
Met de docenten Auteurs- en Mediarecht en de verantwoordelijken van Documentaire proberen we dit nu nog beter en duidelijker in het lessenpakket van volgend academiejaar in te schrijven in de vakinhoud.
Er zijn contacten genomen met SABAM en de Auteurs om ons daarbij met de juiste wettelijke kaders bij te staan.
Dit, menen wij, is uw grootste bezorgdheid: namelijk dat de mediamakers van morgen duidelijk weten binnen welke kaders en afspraken zijn kunnen opereren.”

Verdere stappen werden besproken met betrokkenen, het staat ons niet vrij hier verder over te communceren.

Deze case toont alleszins aan dat voor makers men niet zomaar vrijelijk een werk kan creëren indien bepaalde vragen niet gesteld worden en bepaalde toelatingen niet verkregen werden.
Voor de afgebeelde(n) dient het duidelijk te zijn dat zij rechten hebben en deze rechten ook kunnen laten gelden.

Vragen? Neem contact op met ons: info@artistsunited.be of via het contactformulier